W. H. Auden, who will endure (No change of place) / Któż wytrzyma

Któż wytrzyma

Spiekotę dnia i zgrozę zimy,

Podróże z jednej stacji do innej;

Komu nie w smak leżeć

Na cyplu nad zatoką aż do zmierzchu,

Gdzie ląd przechodzi w morze,

Lub paląc czekać, aż zawoła

Spod bramy na łańcuchu, tuż przy lesie,

Gong do stołu?

Torów ciąg,

Lśniących lub rdzawych w słońcu, biegnie wciąż

Z miasta do miasta,

I nie działają kolejowe światła;

Lecz ruchu brak,

Prócz kopert przechodzących z rąk do rąk,

Porwanych w bramie i bez tchu czytanych w  srodku;

Miazgi z wiosennych kwiatów, co nadeszły,

Porażki wyjąkanej po przewodach,

Żalu depeszą.

Lecz skoro przyjdzie zawodowy tułacz,

Pytany przy kominku, nic nie mówi,

Sekretnie się uśmiecha chyląc

I w tejże chwili

Plany na naszych mapach tracą ostrość

Rzucając postrach.

I nie ma zmiany miejsc:

Nikt nigdy się nie dowie

Jakiej konwersji  świetne miasto się spodziewa,

Czyj brzydki bankiet wiejski chór uświęca śpiewem;

Nikt nie podąży

Dalej niż ślepy tor czy molo w morzu,

Nie pójdzie sam i syna nie wyprawi

Dalej pod wzgórze, niż zgniły stóg siana,

Gdzie jegier w sztylpach, z bronią, z psami

Zawoła: wara!


***

Who will endure
Heat of day and winter danger,
Journey from one place to another,
Nor be content to lie
Till evening upon headland over bay,
Between the land and sea
Or smoking wait till hour of food,
Leaning on chained-up gate
At edge of wood?

Metals run,
Burnished or rusty in the sun,

From town to town,
And signals all along are down;
Yet nothing passes
But envelopes between these places,
Snatched at the gate and panting read indoors,

And first spring flowers arriving smashed,
Disaster stammered over wires,
And pity flashed.

For should professional traveller come,
Asked at the fireside he is dumb,
Declining with a secret smile,
And all the while
Conjectures on our maps grow stranger
And threaten danger.

There is no change of place:
No one will ever know
For what conversion brilliant capital is waiting,
What ugly feast may village band be celebrating;
For no one goes
Further than railhead or the ends of piers,
Will neither go nor send his son
Further through foothills than the rotting stack
Where gaitered gamekeeper with dog and gun
Will shout ‘Turn back’. 

*****

Myślę, że Auden, podobnie jak Shakespeare, potrafił cytować nie cytując, nawiązywać nie nawiązując, a właściwie, pzyswoić sobie cudzy tekst w taki sposób, że stawał się on jego własną, osobistą wypowiedzią. To jest swoista synergia, kiedy nie sposób powiedieć, co jest wołaniem a co echem. 

Czytając wypowiedzi Hamleta adresowane do Ofelii (Hamlet III,1) ne mogę oprzeć się wrażeniu, że to jest nic innego jak pierwszy list św. Pawła do Koryntian (dokładniej, fragment o małżeństwie), a niedoszły żal za grzechy Klaudiusza (Hamlet III, 3) to psalm 51. Im bardziej nieodparte jest moje wrażenie, tym mniej da się je potwiedzić analizą tekstologinczną. 

Podobnie jeżeli chodzi o powyższy wiersz Audena, jestem wewnętrznie przekonana, że jest to wariacja na temat monologu Hamleta "To be or not to be". Ocywiście w tym przypadku również nie da się tego dowieść w sposob racjonalny i uzasadnić tekstologicznie, ale można usłyszeć echo.

*** ***

To be, or not to be, that is the question:

Whether 'tis nobler in the mind to suffer

The slings and arrows of outrageous fortune,

Or to take arms against a sea of troubles

And by opposing end them. To die—to sleep,

No more; and by a sleep to say we end

The heart-ache and the thousand natural shocks

That flesh is heir to: 'tis a consummation

Devoutly to be wish'd. To die, to sleep;

To sleep, perchance to dream—ay, there's the rub:

For in that sleep of death what dreams may come,

When we have shuffled off this mortal coil,

Must give us pause—there's the respect

That makes calamity of so long life.

For who would bear the whips and scorns of time,

Th'oppressor's wrong, the proud man's contumely,

The pangs of dispriz'd love, the law's delay,

The insolence of office, and the spurns

That patient merit of th'unworthy takes,

When he himself might his quietus make

With a bare bodkin? Who would fardels bear,

To grunt and sweat under a weary life,

But that the dread of something after death,

The undiscovere'd country, from whose bourn

No traveller returns, puzzles the will,

And makes us rather bear those ills we have

Than fly to others that we know not of?

Thus conscience does make cowards of us all,

And thus the native hue of resolution

Is sicklied o'er with the pale cast of thought,

And enterprises of great pitch and moment

With this regard their currents turn awry

And lose the name of action.